‘Het zijn de hormonen', wordt soms nog wel eens als een excuus gezien. Dat is niet alleen ontzettend frustrerend: het laat je ook bijna twijfelen aan jezelf. Maar nee, je hormonen kunnen je gedrag echt bepalen. Tot zover zelfs, dat je jezelf soms niet meer herkend. Hoe ga je daar als vrouw mee om?
De kracht van hormonen: voelbaar in alles
Hormonen zijn geen vage stofjes uit de pubertijd. Het zijn krachtige regisseurs op alle fronten van je dagelijkse functioneren. Een treffend voorbeeld is de invloed van de honger- en verzadigingshormonen leptine en ghreline. Wanneer je onvoldoende slaapt, daalt je leptinespiegel (die je een verzadigd gevoel geeft) en stijgt ghreline (die je eetlust aanwakkert). Het resultaat? Meer trek, vooral in snelle suikers. Ook al weet je dat deze niet goed voor je zijn, toch word het veel moeilijker die zoete of hartige snacks te weerstaan.
En zo zijn er hormonen als cortisol (stresshormoon), melatonine (slaaphormoon) en serotonine (gelukshormoon) die je alertheid, slaap-waakritme en humeur sturen. Stel je nu voor dat al deze harde werkers gesaboteerd worden. Hun wekker verzet, hun kantoor opnieuw ingericht, hun spullen verstopt.
Zo werkt het met de hormonen die tijdens de overgang veranderen: oestrogeen en progesteron. Je eetgedrag, stemming, temperatuur, hartslag en zelfs je huidconditie kunnen ineens anders aanvoelen. Dat is geen verbeelding, en al helemaal geen excuus, het is simpelweg de biologie van een vrouw.
Waarom verander je tijdens de overgang?
In de overgang daalt de productie van oestrogeen en progesteron. Deze hormonen beïnvloeden niet alleen je menstruatiecyclus, maar ook neurotransmitters als serotonine en dopamine (betrokken bij stemming en motivatie), collageenproductie (voor huidstructuur) en zelfs de energiestofwisseling in je cellen.
De gevolgen kunnen zijn:
- Stemmingswisselingen of zelfs depressieve gevoelens.
- Verstoorde slaap en vermoeidheid.
- Dunner wordende huid, verlies van elasticiteit.
- Gewichtstoename, vooral rond de buik.
Het kan dus zijn dat je bozer bent dan normaal, of zelfs onverwachts totaal uit je slot schiet. Het uiterlijk van je lichaam verandert, je ritme verandert, jij verandert. Het kan zelfs voelen alsof je in het lichaam van iemand anders zit. En dat vergroot de machteloosheid. Want hoe heb je controle over een veranderend proces?
Hoe ga je om met je nieuwe ik?
1. Communicatie
Veel vrouwen worstelen in stilte. Toch blijkt uit onderzoek dat openheid over de overgang bijdraagt aan mentaal welzijn en begrip vanuit de omgeving. Praat erover met je partner, collega's of vriendinnen. Door het gesprek aan te gaan, ontstaat ruimte voor steun, begrip én oplossingen. Uiteraard begint dat met zelfacceptatie. Want als jij ontkent dat je verandert, dan tast jouw omgeving in het duister. Waarom voelt het voor hen dan anders? Omdat ze gelijk hebben. Bespreek de overgang, jouw gevoelens en wat jij ziet veranderen aan jezelf. Dat helpt anderen om het te begrijpen, én accepteren.
2. Leefstijl als fundament
Met de juiste leefstijl kun je overgang verzachten. De overgang is een moment om eens kritisch te kijken naar je leefstijl. Zo rond de 40-50 jaar is het verstandig om te kijken of je jouw lichaam voldoende verzorgd om krachtig en prachtig tachtig te kunnen worden. "Tot je 40ste zorgt je lichaam voor jou, daarna moet jij voor je lichaam gaan zorgen" is niet voor niets een bekende uitdrukking. Wat te doen?
- Voeding: kies voor eiwitrijke maaltijden, vezels en gezonde, onverzadigde vetten; deze ondersteunen je spiermassa, darmgezondheid en hormoonbalans.
- Beweging: krachttraining helpt niet alleen bij het behouden van spier- en botmassa, die snel afnemen door de overgang, maar ook bij het verbeteren van je stemming.
- Slaap: goede slaaphygiëne is essentieel voor herstel én hormonale regulatie. Dit kan wel een knelpunt vormen, omdat de slaap juist wordt belemmerd door hormonale schommelingen.
- Doe een Health & Lifestyle Check. Zorg dat je de belangrijkste parameters van jouw lichaam weet: bloeddruk, buikomvang, spiermassa, cholesterol, HbA1c, nierfunctie. En breng je leefstijl hierbij in kaart: voeding, beweging, slaap, zingeving. Ook je biologische leeftijd meten geeft inzicht over je veroudering. Zie de overgang als een kans!
3. Mentale macht
Het wordt vaak onderschat, maar zelfacceptatie is cruciaal in omgaan met de overgang. Dit is echter geen knop die je aan of uit zet; het heeft tijd nodig. Misschien voelt je lichaam als een nieuw persoon. Leer haar kennen. Dit is lastig, want je gaat jezelf niet verschuilen voor alle nieuwigheden. Je gaat er recht tegenover staan, kennismaken en jezelf opnieuw ontdekken. Vrouwen in de overgang krijgen misschien een andere rol, een ander levensdoel. En het beste dat je kunt doen, is zelf accepteren dat dat zo is. Want, hoe moet een ander je accepteren, als je het zelf niet doet?
De overgang gaat over
Het heet niets voor niets ‘overgang'. Het is een transitie; een brug die je over zal moeten. De kracht van hormonen is voelbaar, maar ook die controle kun je terugpakken. Door acceptatie, verbinding en leefstijl zul jij niet verslagen worden, maar juist als een herboren vrouw het leven hervatten. Elke fase van het leven is bijzonder.
Snelle medische ondersteuning
Alle goede tips ten spijt: soms zijn klachten (bij 80% van de vrouwen) zo heftig, dat medische ondersteuning noodzakelijk is. Denk vanaf 40 jaar aan de verstoring van je hormoonbalans als oorzaak van je klachten. Vraag je huisarts om advies of plan een consult met een gynaecoloog die gespecialiseerd is in de overgang. Want soms red je het niet alleen. Vraag hulp! Naast leefstijl zijn er heel veel verschillende mogelijkheden tot ondersteuning, zoals bio-identieke hormoon therapie.
Wil jij sterker dan ooit uit je overgang komen? Tijdens een Overgang Consult met de gynaecoloog van AAYA krijg jij de juiste handvatten om van de overgang de mooiste fase van je leven te maken. En de nodige medische hulp natuurlijk. Je kan zonder verwijzing altijd snel bij onze gynaecoloog terecht.
NB: Let wel op dat het consult dan niet altijd word vergoed. Check hiervoor je verzekering.