Voel jij je futloos en slap? Heb je weinig energie? Dan kan het soms liggen aan dalende hormoonspiegels. Over oestrogeen en progesteron wordt genoeg gesproken. Bij vrouwen speelt testosteron echter ook een belangrijke rol. Maar, omdat het als ‘mannenhormoon' bekend staat, krijgt testosteron bij vrouwen te weinig aandacht.
Mannen hormoon?
Testosteron wordt vaak geassocieerd met mannen, maar het speelt ook een essentiële rol in het vrouwenlichaam. Hoewel vrouwen slechts een fractie van de hoeveelheid testosteron aanmaken die mannen produceren, heeft het hormoon een grote invloed op energie, spierkracht, stemming en libido. Bij vrouwen wordt testosteron voornamelijk geproduceerd in de eierstokken en de bijnieren. Het draagt bij aan een gezond metabolisme, botdichtheid en cognitieve functies. Daarnaast speelt het een rol in de balans tussen andere hormonen, zoals oestrogeen en progesteron. Een tekort aan testosteron kan leiden tot vermoeidheid, verminderd libido, stemmingswisselingen en spierverlies.
Testosteron en leefstijl
Een tekort aan testosteron bij vrouwen kan dus leiden tot een sneeuwbaleffect aan klachten. Daarvan zijn futloosheid en een laag libido een grote zorg. Het kan daarnaast de cyclus verstoren, voor slaapproblemen zorgen, leiden tot depressies en verminderde spier- en botkracht. Een laag testosteron kan een van de redenen zijn dat vrouwen op latere leeftijd last krijgen van osteoporose. Ouder worden is vaak de hoofdreden van dalende testosteronspiegels, maar wist je dat het ook samenhangt met leefstijl? Stressmanagement, een gezond voedingspatroon en regelmatige (kracht)training helpen je testosteronspiegel. Het probleem is alleen dat door de klachten juist deze gezonde leefstijl moeilijker vol te houden is. Zo kom je lastig uit een vicieuze cirkel.
Testosteron en cortisol
De testosteronspiegels dalen met de leeftijd, vooral rond de perimenopauze. Dit kan bijdragen aan klachten zoals verminderde vitaliteit en spierzwakte. Een gezonde levensstijl met voldoende beweging, eiwitrijke voeding en stressbeheersing kan in ieder geval helpen om de natuurlijke testosteronproductie te ondersteunen. Vooral stress speelt een belangrijke rol. Een verhoogd cortisolniveau onderdrukt de aanmaak van testosteron. Dit komt doordat het lichaam prioriteit geeft aan de productie van stresshormonen ten koste van andere hormonen. Daarnaast draagt hoog cortisol bij aan insulineresistentie en gewichtstoename, wat indirect de hormonale balans verder kan verstoren. Chronische stress en hoog cortisol kunnen dus een vicieuze cirkel veroorzaken: een afname van testosteron leidt tot minder energie en minder spiermassa, wat stressbestendigheid vermindert en op zijn beurt weer bijdraagt aan verhoogd cortisol. Om zowel cortisol als testosteron in balans te houden, is stressmanagement essentieel. Regelmatige lichaamsbeweging, voldoende slaap en ontspanningstechnieken zoals yoga of ademhalingsoefeningen kunnen helpen om cortisol te verlagen en de natuurlijke testosteronproductie te ondersteunen.
Testosteron en spieren
Als je ouder wordt, neemt je spiermassa af, als je niet iedere week aan krachttraining of voldoende sport doet. Nog een reden om aan krachttraining te gaan doen boven de 40: krachttraining stimuleert de aanmaak van testosteron en groeihormonen, die essentieel zijn voor spieropbouw en herstel. Spieren fungeren bovendien als een metabool actief weefsel dat helpt om glucose en vet efficiënter te verwerken, wat bijdraagt aan een stabielere bloedsuikerspiegel en minder schommelingen in cortisol. Door spiermassa op peil te houden met krachttraining en eiwitrijke voeding, kunnen vrouwen hun hormonale balans beter ondersteunen. Dit helpt niet alleen bij het verlagen van cortisol en het optimaliseren van testosteronniveaus, maar draagt ook bij aan meer energie, een betere lichaamssamenstelling en een verbeterd welzijn.
Aanhoudend tekort aan testosteron
Bij aanhoudende hormonale klachten kan een medische evaluatie zinvol zijn. Overgangsklachten lijken soms op klachten door testosteron tekort. Daarom testen wij bij de Hormoon Check en Health Check Overgang naast de vrouwelijke hormonen zoals progesteron en oestrogeen – ook het testosteron. Bij een tekort aan testosteron kunnen vrouwen baat hebben bij een op maat gemaakte testosterontherapie, meestal in de vorm van een crème, gel of implantaat. In Nederland is er geen officieel geregistreerd testosteronpreparaat voor vrouwen, waardoor artsen vaak een lage dosering van een middel voor mannen voorschrijven. Dit gebeurt altijd onder strikte medische begeleiding om overdosering en bijwerkingen, zoals haargroei en stemverandering, te voorkomen. Hoewel testosterontherapie veelbelovend is, blijft het een controversieel onderwerp. Onderzoek naar de langetermijneffecten bij vrouwen is nog beperkt, en niet alle artsen zijn overtuigd van de voordelen. Daarom is een zorgvuldige afweging nodig, waarbij de voordelen en risico's per individu worden bekeken. Voor vrouwen met aanhoudende klachten kan een gesprek met een specialist in hormonale therapie uitkomst bieden.
Testosteron is in ieder geval geen ‘mannenhormoon'. Het draagt een cruciale functie in het fysiek en mentaal welzijn van vrouwen. Daarom vindt AAYA het belangrijk dat dit hormoon ook bij vrouwen de aandacht krijgt die het verdient. Net zoals dat vrouwen een goede algehele gezondheid verdienen.Testosteron mag dan minder besproken worden bij vrouwen, het is onmisbaar voor een gezond en energiek leven.