Het is een groot onderdeel van het leven bij iedere vrouw: de menstruatiecyclus. Of het nu opvallend afwezig, stabiel, of iets té aanwezig is, de cyclus vraagt energie en aandacht. Voor sommige vrouwen is leven met (hevige) klachten zelfs een zeer veeleisende opgave. In de volksmond wordt het ietwat genormaliseerd onder de noemer PMS (pre-menstrueel syndroom). Een andere veelvoorkomende stoornis in de menstruatiecyclus is PCOS (polycysteus ovarium syndroom)? Goed nieuws: beiden openen deuren voor gerichte behandeling van de klachten.
Welke klachten wijzen op PCOS, PMS en wat is het verschil met ‘gewone’ menstruatieklachten?
Een korte opfrisser: PCOS is een complexe aandoening die invloed heeft op hormonen, vruchtbaarheid en metabolisme. Bij vrouwen met PCOS zijn (sommige) eicellen niet in staat te rijpen. Hierdoor blijft de eisprong regelmatig uit. Zij blijven achter op de eierstokken en vormen uiteindelijk cystes. Een kleine misvatting is dat vrouwen met PCOS onvruchtbaar zijn. Een kans op bevruchting is echter wel kleiner, omdat de ovulatie uitblijft en er dus geen eicel vrijkomt om bevrucht te worden. Bij PCOS vaak een menstruatie langdurig uit, of is de cyclus zeer onregelmatig. Zover bekend, heeft één op de tien vrouwen last van PCOS, al zijn het er waarschijnlijk meer. Bekende klachten van PCOS zijn overgewicht, insulineresistentie, overbeharing, acne, haaruitval en stemmingswisselingen. Het aanpakken van PCOS richt zich vaak op leefstijlveranderingen, medicatie en het behandelen van specifieke symptomen.
Onder reguliere menstruatieklachten behoren officieel alleen buikpijn en buikkrampen, eventueel vermoeidheid en misselijkheid. Hormonen en hun schommelingen hebben ook invloed op je emoties. Bij hevige versies van deze klachten, met name in combinatie, spreken we van PMS. PMS (Premenstrueel Syndroom) is een verzameling fysieke, emotionele en gedragsmatige symptomen die optreden in de dagen of weken voorafgaand aan de menstruatie. Het wordt veroorzaakt door hormonale schommelingen in de tweede helft van de menstruatiecyclus, met name de afname van oestrogeen en progesteron. Bij PMS moet je denken aan mentale moeilijkheden zoals sterke stemmingswisselingen, depressieve gevoelens en concentratieproblemen. Daarnaast is er fysiek meer impact: opgeblazen gevoel, pijnlijke borsten en hoofdpijn.
Omgaan met PCOS en PMS
PMS en PCOS kunnen variëren in ernst, maar er zijn verschillende manieren om klachten te verminderen. Breng eerst in kaart hoe je cyclus nu is. Houd een dagboek bij om inzicht te krijgen in je symptomen en patronen in je cyclus. Dit kan jou en je arts helpen om de juiste strategie te kiezen. Zelf kan je gelukkig ook veel doen. Wij geven je 3 algemene tips voor zowel PMS als PCOS:
1. Stressmanagement
- Ontspanningstechnieken: Stress kan hormonen negatief beïnvloeden. Probeer meditatie, mindfulness, of ademhalingsoefeningen.
- Massages: Dit kan helpen om gespannen spieren te ontspannen en emotioneel welzijn te bevorderen.
- Regelmatige slaap: 7-9 uur slaap per nacht is cruciaal voor hormonale balans.
- Regelmatige beweging: Combineer krachttraining en cardio om insulinegevoeligheid te verbeteren. Dagelijks actief blijven, zoals wandelen of yoga, kan stress verminderen.
2. Medische ondersteuning
- Begeleiding door specialisten: Je huisarts en/of gynaecoloog kan de diagnose stellen, een persoonlijk behandelplan maken. Zij kunnen je ook informeren over medicamenteuze opties.
3. Holistische behandelingen
- Acupunctuur: Kan de energiestromen in het lichaam balanceren.
- Kruiden: Kruiden zoals Vitex agnus-castus (monnikspeper) kunnen de hormoonbalans verbeteren.
Tussen PCOS en PMS zit verder wel een verschil in aanpak. Heb je bijvoorbeeld PCOS , dan zijn dit de algemene tips:
1. Leefstijl en voeding
- Gezonde voeding: Kies voor een koolhydraatbewust dieet, zoals een mediterraan dieet of een laag-glycemisch dieet, om bloedsuikerpieken te voorkomen. Voeg eiwitten en gezonde vetten (bijv. avocado, noten, olijfolie) toe om verzadiging te bevorderen. Vermijd suikers, bewerkte voedingsmiddelen en transvetten.
- Afvallen bij overgewicht: Zelfs een gewichtsverlies van 5-10% kan de hormoonbalans verbeteren en symptomen verminderen.
2. Supplementen
- Inositol (myo-inositol):Kan insulinegevoeligheid verbeteren en ovulatie ondersteunen.
- Vitamine D:PCOS-patiënten hebben vaak een tekort; suppletie kan de symptomen verbeteren.
- Omega-3 vetzuren:Helpt bij ontstekingsremming en kan insulineresistentie verminderen.
En heb je veel last van PMS, dan is het net even anders. Lees onze algemene tips bij PMS:
1. Leefstijl aanpassingen
- Gezonde voeding: Eet een uitgebalanceerd dieet met veel groenten, fruit, volkorenproducten en eiwitten. Beperk suiker, zout, cafeïne en alcohol, omdat deze klachten kunnen verergeren.
2. Supplementen
- Vitamine B6: Dit kan stemmingsklachten verminderen.
- Magnesium: Helpt bij krampen en prikkelbaarheid.
- Calcium en vitamine D: Deze ondersteunen de botgezondheid.
- Omega-3 vetzuren: Te vinden in visolie of lijnzaad, helpen bij stemmingswisselingen.
Diagnose is het medicijn
Er moet nog veel meer onderzoek gedaan worden naar PMS en PCOS. Zo is de standaardbehandeling momenteel dat een anticonceptiepil wordt voorgeschreven. Zoals je hierboven leest, zijn er ook andere opties! Als de klachten ernstig zijn of je dagelijkse leven beïnvloeden, is het belangrijk om met een arts te overleggen. Ga niet zelf te veel experimenteren, zeker niet met supplementen (ja wel: ook teveel vitamines kunnen tot klachten leiden) en zoek deskundig advies.
Er zijn altijd maatwerkoplossingen mogelijk, zoals bij de AAYA Hormoon Check, waar specifieke hormonale veranderingen en klachten aangepakt worden. Met een AAYA Hormoon Check kom jij een stap dichter bij de oorzaak van je (hormonale) klachten. Marèse Bulstra, ons gynaecoloog, verzamelt en analyseert alle puzzelstukjes én bespreekt (praktische of eenvoudige) aanpassingen met je om klachten te verminderen. Soms is medicatie aangewezen, maar vaak kan er met de juiste voeding, beweging, stressmanagement, slaap en eventueel supplementen al een hoop winst worden geboekt in het verminderen van hormonale klachten!